Γλοιώματα

Τι είναι ένα γλοίωμα;

Το γλοίωμα είναι ένας συνήθης τύπος πρωτοπαθούς όγκου εγκεφάλου, που αποτελεί περίπου το 33% αυτών των όγκων. Τα γλοιώματα προέρχονται από τα κύτταρα της γλοίας του εγκεφάλου. Τα κύτταρα της γλοίας σχηματίζουν τον ιστό, ο οποίος περιβάλλει και στηρίζει τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο.

Αυτοί οι όγκοι προέρχονται από τρεις διαφορετικούς τύπους κυττάρων, που ανευρίσκονται συνήθως στον εγκέφαλο: τα αστροκύτταρα, τα ολιγοδενδροκύτταρα και τα κύτταρα του επενδύματος. Τα γλοιώματα είναι πρωτοπαθείς όγκοι του εγκεφάλου, γιατί αναπτύσσονται μέσα στο παρέγχυμα του εγκεφάλου και συχνά αναμιγνύονται με το φυσιολογικό παρέγχυμα του εγκεφάλου.

Υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί (grades) γλοιωμάτων. Ωστόσο, συνήθως αναφέρονται ως χαμηλής κακοήθειας ή υψηλής κακοήθειας γλοιώματα. Ο όρος χαμηλής ή υψηλής κακοήθειας σχετίζεται με το δυναμικό αύξησης του μεγέθους και την επιθετικότητα του όγκου.

Αίτια και παράγοντες κινδύνου των γλοιωμάτων

Δεν υπάρχει σαφής αιτία, η οποία προκαλεί τα γλοιώματα. Αυτός ο τύπος των όγκων εγκεφάλου προσβάλλει όλες τις ηλικίες, αλλά είναι πιο συχνός στους ενήλικες. Τα γλοιώματα είναι ελαφρώς πιο συχνά στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Επίσης είναι πιο συχνά στους Καυκάσιους σε σχέση με τους Αφρικανούς.  

Βαθμοί γλοιωμάτων

Το πόσο σοβαρό είναι ένα γλοίωμα εξαρτάται από το βαθμό του. Ο βαθμός (1 έως 4, I - IV) εξαρτάται από την εμφάνιση των κυττάρων του όγκου στο μικροσκόπιο (ιστολογική εικόνα). Ο βαθμός 1 (I) είναι ο λιγότερο σοβαρός και ο βαθμός 4 (IV) ο πιο σοβαρός. Τα γλοιώματα ταξινομούνται σε χαμηλής κακοήθειας (1 ή 2, I ή II), τα οποία αναπτύσσονται αργά ή σχετικά αργά και σε υψηλής κακοήθειας (3 ή 4, III ή IV), τα οποία αναπτύσσονται γρήγορα και επεκτείνονται (διηθούν) στο φυσιολογικό παρέγχυμα του εγκεφάλου.

Τύποι γλοιωμάτων

Τα γλοιώματα ταξινομούνται επίσης με βάση τον τύπο των κυττάρων, που προσβάλλουν. Οι τύποι των γλοιωμάτων είναι:

• Αστροκύττωμα : προέρχονται από τα κύτταρα του συνδετικού ιστού του εγκεφάλου, που ονομάζονται αστροκύτταρα

   

• Γλοίωμα στελέχους : αναπτύσσονται στο στέλεχος

   

• Επενδύμωμα : προέρχονται από κύτταρα του επενδύματος

   

• Μικτό γλοίωμα : προέρχονται από κύτταρα γλοίας, που ανήκουν σε περισσότερους από έναν τύπο

   

• Ολιγοδενδρογλοίωμα : προέρχονται από κύτταρα του υποστηρικτικού ιστού του εγκεφάλου, που καλούνται ολιγοδενδροκύτταρα

   

• Γλοίωμα οπτικού νεύρου :  αναπτύσσονται στο ή γύρω από το οπτικό νεύρο

   

   

   

  Σημεία και συμπτώματα ενός γλοιώματος

   

  Τα γλοιώματα προκαλούν συμπτώματα πιέζοντας τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:

   

• Κεφαλαλγίες

   

• Επιληπτικές κρίσεις

• Αλλαγές προσωπικότητας

• Αδυναμία άνω ή κάτω άκρων

• Αιμωδίες (μουδιάσματα)

  Άλλα συμπτώματα είναι επίσης :

• Ναυτία και έμετοι

• Απώλεια όρασης

  Τα συμπτώματα των γλοιωμάτων εμφανίζονται αργά και μπορεί να είναι ήπια στην αρχή. Μερικά γλοιώματα δεν προκαλούν συμπτώματα και μπορεί να διαγνωστούν τυχαία, όταν ο ασθενής επισκέπτεται τον ιατρό για κάποιο άλλο λόγο.

   

  1) Αστροκυττώματα και Γλοιοβλαστώματα

   

  Τι είναι το αστροκύττωμα;

   

  Τα αστροκυττώματα είναι όγκοι από κύτταρα της γλοίας, τα οποία είναι κύτταρα συνδετικού ιστού, που λέγονται αστροκύτταρα. Βρίσκονται πιο συχνά στον εγκέφαλο, αλλά και στην παρεγκεφαλίδα (το πίσω μέρος του εγκεφάλου). Περίπου 50% των πρωτοπαθών όγκων του εγκεφάλου είναι αστροκυττώματα, τα οποία αποτελούν το πιο συχνό τύπο γλοιωμάτων.

   

  Τα αστροκυττώματα αναπτύσσονται σε οποιαδήποτε ηλικία. Αποτελούν έναν από τους πιο συχνούς όγκους στους ενήλικες και στα παιδιά.

   

   

  Αστροκυττώματα υψηλής κακοήθειας και πολύμορφο γλοιοβλάστωμα

   

  Το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα ή γλοίωμα βαθμού 4 (IV), είναι ο πιο κακοήθης όγκος από όλους τους όγκους εγκεφάλου. Τα αστροκυττώματα της παρεγκεφαλίδας είναι γλοιώματα, τα οποία απαντώνται συνήθως σε παιδιά. Στους ενήλικες, τα αστροκυττώματα απαντώνται πιο συχνά στον εγκέφαλο.

   

   

   

   

   

  2) Γλοιώματα στελέχους

   

  Τι είναι ένα γλοίωμα στελέχους;

   

  Το γλοίωμα του στελέχους είναι ένας όγκος, που εντοπίζεται στο στέλεχος. Οι περισσότεροι όγκοι του στελέχους δεν μπορούν να αφαιρεθούν χειρουργικά εξαιτίας των ζωτικών και σύνθετων λειτουργιών, τις οποίες ελέγχει το στέλεχος.

   

  Τα γλοιώματα του στελέχους απαντώνται σχεδόν αποκλειστικά στα παιδιά, και πιο συχνά στα παιδιά σχολικής ηλικίας.

   

   

   

   

   

   

   

   

  3) Επενδύμωμα

   

  Τι είναι το επενδύμωμα;

   

  Το επενδύμωμα είναι ένας τύπος γλοιώματος, που προέρχεται από τα κύτταρα του επενδύματος. Τα επενδυμώματα αναπτύσσονται στο τοίχωμα των κοιλιών του εγκεφάλου ή στο νωτιαίο μυελό. Η πιο συχνή εντόπιση στα παιδιά είναι κοντά στην παρεγκεφαλίδα. Ο όγκος συχνά παρεμποδίζει τη ροή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού προκαλώντας αυξημένη ενδοκράνια πίεση.

   

  Τα επενδυμώματα είναι σπάνια και αποτελούν το 2 – 3 % των πρωτοπαθών όγκων του εγκεφάλου. Ωστόσο, αποτελούν περίπου το 8 – 10% των όγκων στα παιδιά. Παρουσιάζονται πιο συχνά σε παιδιά νεότερα των 10 ετών.

   

   

   

   

   

  4) Μικτά γλοιώματα

   

  Τι είναι ένα μικτό γλοίωμα;

   

  ΄Ενα μικτό γλοίωμα είναι ένα γλοίωμα, το οποίο αποτελείται από κύτταρα της γλοίας, που προέρχονται από περισσότερους από έναν τύπο. Αυτός ο τύπος του γλοιώματος ονομάζεται επίσης ολιγοαστροκύττωμα. Τα μικτά γλοιώματα συναντώνται συχνά στον εγκέφαλο, αλλά μπορούν να δώσουν μεταστάσεις και σε άλλα μέρη του εγκεφάλου.

   

  Τα μικτά γλοιώματα αποτελούν μόνο το 1% περίπου των πρωτοπαθών όγκων εγκεφάλου. Είναι πιο συχνά σε ενήλικες άνδρες.

   

   

  Συμπτώματα μικτών γλοιωμάτων

   

  Τα γλοιώματα προκαλούν συμπτώματα πιέζοντας τον εγκέφαλο ή το νωτιαίο μυελό. Μερικά γλοιώματα ίσως δεν παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι :

   

• Κεφαλαλγίες

• Επιληπτικές κρίσεις

• Μεταβολές της διάθεσης

• Διαταραχές όρασης

• Ναυτία – έμετοι

  Τα πρώτα συμπτώματα που πιθανώς να παρουσιαστούν από ένα μικτό γλοίωμα ίσως προκαλούνται από πίεση του εγκεφάλου.

   

   

   

  Θεραπεία των μικτών γλοιωμάτων

   

  Η θεραπεία των μικτών γλοιωμάτων περιλαμβάνει χειρουργική αφαίρεση, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή παρακολούθηση.

   

   

   

   

   

  5) Ολιγοδενδρογλοίωμα

   

  Τι είναι το ολιγοδενδρογλοίωμα;

   

  Το ολιγοδενδρογλοίωμα είναι ένας τύπος γλοιώματος, που αναπτύσσεται από τα ολιγοδενδροκύτταρα, τα οποία σχηματίζουν τον υποστηρικτικό ιστό του εγκεφάλου και συνήθως εντοπίζονται στον εγκέφαλο.

   

  Περίπου 4% των πρωτοπαθών όγκων είναι ολιγοδενδρογλοιώματα. Είναι πιο συχνά σε νέους και μεσήλικες ενήλικες. Οι επιληπτικές κρίσεις αποτελούν ένα πολύ συχνό σύμπτωμα αυτών των γλοιωμάτων, όπως επίσης και η κεφαλαλγία, η αδυναμία ή οι μεταβολές της συμπεριφοράς ή η υπνηλία.

   

  Τα ολιγοδενδρογλοιώματα έχουν καλύτερη πρόγνωση από τα περισσότερα άλλα γλοιώματα, αλλά μπορεί να γίνουν πολύ κακοήθη με το πέρασμα του χρόνου. Απαντούν καλά σε χημειοθεραπεία και ακτινοβολία μετά το χειρουργείο.

   

   

   

   

   

  6) Γλοιώματα οπτικού νεύρου

   

  Τι είναι το γλοίωμα του οπτικού νεύρου;

   

  Τα γλοιώματα του οπτικού νεύρου αποτελούν έναν τύπο κακοήθους γλοιώματος, τα οποία εντοπίζονται στο οπτικό χίασμα. Τα γλοιώματα του οπτικού νεύρου συχνά περιβάλλουν τα οπτικά νεύρα, τα οποία στέλνουν μηνύματα από τους οφθαλμούς στον εγκέφαλο. Συχνά ανευρίσκονται σε ασθενείς, που πάσχουν από Νευρινωμάτωση.

   

   

   

  Συμπτώματα γλοιωμάτων οπτικού νεύρου

   

  Ένας άνθρωπος με γλοίωμα οπτικού νεύρου συχνά παρουσιάζει απώλεια όρασης καθώς και ορμονικές διαταραχές, καθώς αυτοί οι όγκοι συχνά εντοπίζονται στη βάση του εγκεφάλου, όπου λαμβάνει χώρα ο έλεγχος των ορμονών. Είναι συνήθως δύσκολο να αντιμετωπιστούν λόγω των γειτονικών ευαίσθητων δομών του εγκεφάλου.

   

   

   

  Θεραπεία γλοιωμάτων οπτικού νεύρου

   

  Η θεραπεία των γλοιωμάτων του οπτικού νεύρου περιλαμβάνει χειρουργική αφαίρεση, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή παρακολούθηση.

   

   

   

   

   

  Διάγνωση ενός γλοιώματος

   

  Εάν έχετε συμπτώματα ενός όγκου εγκεφάλου, ο ιατρός σας θα σας ρωτήσει πρώτα για αυτά τα συμπτώματα. Στη συνέχεια, ο ιατρός σας θα πάρει ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό και θα σας εξετάσει. Στη συνέχεια θα σας εξετάσει νευρολογικά, ώστε να δει τον τρόπο που περπατάτε, μιλάτε και κινείστε.

   

  Ο ιατρός ίσως εξετάσει τους οφθαλμούς σας αναζητώντας τυχόν οίδημα, που προκαλείται από πίεση των οπτικών νεύρων. Το οπτικό νεύρο συνδέει τους οφθαλμούς σας με τον εγκέφαλο. Το οίδημα των οπτικών θηλών αποτελεί ένα σημείο, το οποίο απαιτεί άμεση ιατρική προσοχή.

   

   

   

  Η διάγνωση ενός γλοιώματος περιλαμβάνει:

   

• Πλήρες ιατρικό ιστορικό και αντικειμενική εξέταση :  αυτό περιλαμβάνει ερωτήσεις για τα συμπτώματα του ασθενούς, το ατομικό και το οικογενειακό ιατρικό ιστορικό

   

• Νευρολογική εξέταση : Εξετάζεται η όραση, η ακοή, η ισορροπία, ο συντονισμός των κινήσεων, τα αντανακλαστικά και η δυνατότητα να σκέφτεστε και να θυμάστε

   

• Απεικονίσεις του εγκεφάλου : Η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και η αξονική τομογραφία εγκεφάλου, οι οποίες χρησιμοποιούν υπολογιστές, για να παράγουν λεπτομερειακές εικόνες του εγκεφάλου, αποτελούν τις πιο συχνές απεικονίσεις, που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση των όγκων του εγκεφάλου.

   

• Βιοψία : Αυτή προϋποθέτει χειρουργική επέμβαση με σκοπό να ληφθεί ένα μικρό δείγμα ιστού για εξέταση με το μικροσκόπιο.

   

   

   

   

   

  Θεραπεία των γλοιωμάτων

   

  Οι ιατροί της Νευροχειρουργικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» επιλέγουν την καλύτερη θεραπεία για κάθε ασθενή λαμβάνοντας υπόψη την εντόπιση του όγκου, τα πιθανά συμπτώματα και τα πιθανά οφέλη σε σχέση με τους κινδύνους των διαφορετικών θεραπευτικών επιλογών.

   

  Στη Νευροχειρουργική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» η θεραπεία ενός γλοιώματος εξατομικεύεται στον κάθε ασθενή ξεχωριστά και μπορεί να περιλαμβάνει τη χειρουργική αφαίρεση, την ακτινοθεραπεία, τη χημειοθεραπεία ή την παρακολούθηση. Στη Νευροχειρουργική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» πραγματοποιείται εβδομαδιαία ένα συμβούλιο για όγκους εγκεφάλου, για να εξετάσουμε κάθε περίπτωση ασθενούς με όγκο εγκεφάλου, να θέσουμε την καλύτερη διάγνωση και να καθορίσουμε το καλύτερο θεραπευτικό σχέδιο για κάθε ασθενή ξεχωριστά.

   

   

   

  Χειρουργική επέμβαση για γλοιώματα

   

  Η χειρουργική επέμβαση είναι η πιο συχνή αρχική θεραπεία για τα γλοιώματα. Η βιοψία, η οποία λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της επέμβασης παρέχει ένα δείγμα ιστού στον παθολογοανατόμο, ο οποίος στη συνέχεια θα είναι σε θέση να θέσει μία ακριβή διάγνωση της σύστασης του όγκου, η οποία είναι σημαντική για την καλύτερη θεραπεία. Η χειρουργική επέμβαση μπορεί επίσης να επιτρέψει την αφαίρεση του όγκου με σκοπό την μείωση των πιεστικών φαινομένων, που ασκούνται από τον όγκο. Αυτό πολλές φορές ίσως χρειάζεται να γίνει σε επείγουσα βάση.

   

  Οι τύποι των επεμβάσεων για τα γλοιώματα είναι οι παρακάτω:

   

• Κρανιοτομία

   

• Διεγχειρητική χαρτογράφηση εγκεφάλου (κρανιοτομία εν εγρηγόρσει)

   

   

   

  Ακτινοθεραπεία – Χημειοθεραπεία

   

  Η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία συνήθως ακολουθούν μετά τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου και εφόσον η διάγνωση του τύπου του όγκου έχει καθοριστεί. Αυτές οι θεραπείες ονομάζονται συμπληρωματικές θεραπείες.

   

  Α) Ακτινοθεραπεία: Η ακτινοθεραπεία πραγματοποιείται μετά από την χειρουργική αφαίρεση σε περιπτώσεις γλοιωμάτων υψηλής κακοήθειας. Επίσης χρησιμοποιείται για τη θεραπεία γλοιωμάτων σε περιοχές, όπου η χειρουργική επέμβαση δεν είναι ασφαλής και σε περιπτώσεις υποτροπιάζοντων γλοιωμάτων.

   

  Δύο τύποι ακτινοθεραπείας χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία γλοιωμάτων:

   

• Κλασική ακτινοθεραπεία

   

• Στερεοτακτική ακτινοχειρουργική

   

   

  Β) Χημειοθεραπεία : η χημειοθεραπεία συμπεριλαμβανομένης και της στοχευμένης χημειοθεραπείας, προτείνεται σε ορισμένα γλοιώματα υψηλής κακοήθειας μετά από χειρουργείο και μετά από ακτινοθεραπεία.

   

  Δύο τύποι χημειοθεραπείας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία των γλοιωμάτων:

   

• Συστηματική ή κλασική χημειοθεραπεία

   

• Στοχευμένη χημειοθεραπεία

   

   

   

  Μετά τη θεραπεία

   

  Μετά τη θεραπεία, οι απεικονίσεις του εγκεφάλου ίσως καταδείξουν περιοχές ιστού του εγκεφάλου με εικόνα γλοιώματος. Αυτές οι περιοχές είναι συνήθως νεκρωμένος ιστός ή αλλοιώσεις του υγιούς ιστού λόγω της ακτινοθεραπείας, της χημειοθεραπείας ή και των δύο. Οι νευροχειρουργοί και η νευροακτινολόγοι του του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» θα παρακολουθούν στενά τις περιοχές αυτές, ώστε να καθορίσουν αν έχει προκύψει υποτροπή του γλοιώματος. Εάν συμβεί αυτό, οι νευροχειρουργοί θα πραγματοποιήσουν μία νέα χειρουργική αφαίρεση.