Κεφαλαλγία χαμηλής ενδοκράνιας πίεσης

Τι είναι η κεφαλαλγία χαμηλής ενδοκράνιας πίεσης;

Η κεφαλαλγία, η οποία οφείλεται σε χαμηλή ενδοκράνια πίεση, προκαλείται από διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού και μπορεί να ποικίλει σε ένταση από έντονη και μη ανεκτή έως ήπια και ελαφρώς ενοχλητική. Ο εγκέφαλος συνήθως βρίσκεται εντός ενός «σάκου», ο οποίος πληρούται από εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το οποίο εκτείνεται από τον εγκέφαλο έως τη σπονδυλική στήλη. Ο «σάκος» αποτελείται από μεμβράνες, οι οποίες καλούνται μήνιγγες (όπως στη μηνιγγίτιδα). Το υγρό βοηθάει στην μεταφορά των άχρηστων προϊόντων μεταβολισμού εκτός εγκεφάλου και προσφέρει επίσης στον εγκέφαλο προστασία και απορρόφηση των κραδασμών. Εάν η πίεση αυτού του υγρού είναι πολύ χαμηλή – συνήθως όταν υπάρχει μία μικρή διαρροή σε κάποιο σημείο στις μήνιγγες – ο εγκέφαλος ίσως «βουλιάξει» προς τα κάτω, όταν ο ασθενής είναι σε όρθια θέση, ασκώντας έλξη στις μήνιγγες και στα νεύρα τα οποία περιβάλλουν τον εγκέφαλο προκαλώντας πόνο.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κεφαλαλγίας χαμηλής ενδοκράνιας πίεσης;

Το κλασικό σύμπτωμα είναι η κεφαλαλγία, η οποία επιδεινώνεται όταν ο ασθενής είναι όρθιος και υποχωρεί γρήγορα, όταν ο ασθενής ξαπλώνει. Γι’ αυτό ο ασθενής δεν αναφέρει κεφαλαλγίες, όταν ξυπνάει το πρωί, αλλά ο πονοκέφαλος παρουσιάζεται ή επιδεινώνεται λίγο μετά την έγερση από το κρεβάτι. Ο πόνος είναι χειρότερος στο πίσω μέρος της κεφαλής και μπορεί να συνοδεύεται από αυχεναλγία και ναυτία. Σπάνια υπάρχουν πιο σοβαρά νευρολογικά συμπτώματα, τα οποία προκαλούνται από την έλξη που ασκείται στα νεύρα ή την προς τα κάτω μετατόπιση του εγκεφάλου.

Τι προκαλεί την κεφαλαλγία χαμηλής ενδοκράνιας πίεσης;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, υπάρχει μία σαφής αιτία διαφυγής εγκεφαλονωτιαίου υγρού, όπως οσφυονωτιαία παρακέντηση, χειρουργική επέμβαση στη σπονδυλική στήλη ή κάκωση κεφαλής ή αυχένα. Στις περιπτώσεις, στις οποίες η κεφαλαλγία θέσης αναπτύσσεται μετά από μία σαφή πιθανή αιτία, η διάγνωση τίθεται εύκολα. Οι περιπτώσεις χωρίς σαφή αιτία είναι πιο δύσκολο να διαγνωστούν. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχει σαφές εκλυτικό γεγονός ή ίσως η διαφυγή μπορεί να προκλήθηκε από ένα πτάρνισμα, ένα επεισόδιο έντονου βήχα ή κάποια άλλη ασήμαντη κάκωση, η οποία δεν έγινε αντιληπτή. Μερικοί ασθενείς – συνήθως εκείνοι με υπερβολική ευκαμψία των αρθρώσεων – μπορεί να έχουν γεννηθεί με μήνιγγες, οι οποίες είναι πιο ευάλωτες σε ρήξη με ελάχιστη δύναμη.

Πώς τίθεται η διάγνωση της κεφαλαλγίας χαμηλής ενδοκράνιας πίεσης;

Η κατάσταση μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να διαγνωστεί ακόμα και αν υπάρχει ισχυρή υποψία, ιδιαίτερα σε λιγότερο εμφανείς καταστάσεις.

Η μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου με ενδοφλέβια έγχυση παραμαγνητικής ουσίας μπορεί να αποκαλύψει μία ενίσχυση των μηνίγγων του εγκεφάλου και μερικές φορές να δώσει σημεία μετατόπισης του εγκεφάλου κάτω από το κρανίο προς τον αυχένα. Η μαγνητική τομογραφία της αυχενικής και οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης μπορεί να αποκαλύψει διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού εκτός της φυσιολογικής του εντόπισης.

Η αξονική μυελογραφία (αξονική τομογραφία οσφυικής μοίρας σπονδυλικής στήλης μετά την έγχυση σκιαγραφικής ουσίας εντός του εγκεφαλονωτιαίου υγρού) μπορεί να αποκαλύψει το σημείο της διαφυγής άμεσα.

Η δεξαμενογραφία εγκεφαλονωτιαίου υγρού – μια εξέταση, στην οποία μία ραδιενεργός χρωστική εγχέεται στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό και εντοπίζεται με μία ειδική κάμερα εντόπισης ακτινοβολίας – μπορεί να αποκαλύψει τη διαφυγή άμεσα ή ίσως καταδείξει εμμέσως στοιχεία της διαφυγής αλλά όχι το ακριβές σημείο.

Η οσφυονωτιαία παρακέντηση μπορεί να αποκαλύψει χαμηλότερη πίεση διάνοιξης από τη φυσιολογική και μπορεί δυνητικά να αυξήσει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων προσωρινά.

Μερικές φορές είμαστε 100% σίγουροι ότι κάποια διαφυγή κρύβεται κάπου, αλλά δεν μπορούμε να βρούμε το σημείο με καμία εξέταση.

Πως θεραπεύονται οι κεφαλαλγίες χαμηλής ενδοκράνιας πίεσης;

Η θεραπεία συνήθως ξεκινά συντηρητικά – με αυστηρή κατάκλιση, αυξημένη πρόσληψη υγρών και καφεΐνης (είτε με μορφή ροφήματος είτε με χάπι). Εάν αυτή η προσεκτική προσέγγιση αποτύχει να επιφέρει σύγκλειση του σημείου διαφυγής, τότε ίσως χρειαστεί να τοποθετηθεί επισκληρίδιο εμβάλωμα (dural patch). Σε αυτή την παρέμβαση γίνεται αιμοληψία φλεβικού αίματος από τον ασθενή και στη συνέχεια εγχέεται το αίμα αυτό στη σπονδυλική στήλη, είτε στο ακριβές σημείο της διαφυγής είτε σε ένα ασφαλές σημείο στην κατώτερη οσφυική μοίρα. Συνήθως το επισκληρίδιο εμβάλωμα έχει ως αποτέλεσμα τη γρήγορη απόφραξη του σημείου διαφυγής και τη σχεδόν άμεση ύφεση των συμπτωμάτων. Η διαδικασία αυτή ίσως χρειαστεί να επαναληφθεί μερικές φορές, για να είναι αποτελεσματική.

Μερικές φορές ο νευροχειρουργός χρειάζεται να συγκλείσει μεγαλύτερα σημεία διαφυγής, που ανευρίσκονται στη σπονδυλική στήλη ή χρειάζεται να καλύψει ελλείμματα μήνιγγας στο κρανίο.